राम्रोसञ्चार/अपडेट
काठमाडौं – आजको तनावपूर्ण जीवनमा खुशी र मानसिक स्वास्थ्यको महत्त्व बढ्दै गएको छ। सकारात्मक मनोविज्ञानले व्यक्तिको शक्तिहरूलाई बलियो बनाउने, कृतज्ञताको भावना विकास गर्ने, अरूसँग जोडिने र अर्थपूर्ण जीवन जिउनका लागि आवश्यक बुद्धिमत्ता विकास गर्न मद्दत गरेर खुशी र भावनात्मक स्वास्थ्य बढाउन सहयोग गर्छ।
खुशी रहनका ७ नियमहरू
१. बढी नसोच्ने
मन तथा विचारहरूमा नियन्त्रण राख्नु खुशी जीवनको पहिलो शर्त हो। अनुसन्धानका अनुसार दिमागी स्पष्टता (माइन्डफुलनेस), संज्ञानात्मक पुनर्संरचना र सामाजिक सम्पर्क जस्ता विधिहरूद्वारा खुशीलाई बढावा दिन सकिन्छ। अनावश्यक चिन्ताबाट बच्न सकारात्मक सोचाइमा केन्द्रित हुनुपर्छ।
२. कसैलाई घृणा नगर्ने
घृणाको भावनाले मानसिक शान्ति नष्ट गर्छ। खुशी, कृतज्ञता, प्रेम र आश्चर्यजस्ता सकारात्मक भावनाहरू कल्याणको आधारशिला हुन्। यी भावनाहरूको अनुभव गर्नाले, सानो क्षणमा भए पनि, हाम्रो मानसिक र शारीरिक स्वास्थ्य बृद्धि गर्छ। सबैप्रति समानुभूति र प्रेमको भावना राख्दा जीवनमा शान्ति आउँछ।
३. मन लगाएर काम गर्ने
काममा पूर्ण संलग्नता खुशीको महत्त्वपूर्ण तत्व हो। संलग्नता भनेको पूर्ण रूपमा तल्लीन हुनु हो र उपलब्धि तथा दक्षताको खोजी गर्नु हो। जुन काम गर्दा हामी समयको बारेमा बिर्सन्छौं, त्यही काम हाम्रो खुशीको स्रोत बन्छ।
४. आफूलाई अरूसँग तुलना नगर्ने
आत्म-तुलनाले असन्तुष्टि ल्याउँछ। प्रत्येक व्यक्तिको आफ्नै यात्रा र गति हुन्छ। आफ्ना उपलब्धिहरूमा गर्व गर्दै निरन्तर सुधारमा केन्द्रित रहनुपर्छ।
५. हरेक काम आशावादी भएर गर्ने
आशावादी दृष्टिकोणले जीवनमा सकारात्मक परिवर्तन ल्याउँछ। आफ्ना लागि अर्थपूर्ण लक्ष्यहरू निर्धारण गर्नुहोस् जसले संरचना र उद्देश्य प्रदान गर्छ, पहिचानको भावना दिन्छ र आत्म-सम्मान बढाउँछ।
६. कठिन समयमा पनि मुस्कुराउन सिक्ने
चुनौतीपूर्ण समयमा मुस्कान राख्नु भनेको आन्तरिक शक्तिको प्रदर्शन हो। यसले तनाव कम गर्छ र सकारात्मक ऊर्जा फैलाउँछ।
७. साधारण जीवन जिउने, देखावटी नगर्ने
सरल जीवनशैली अपनाउनाले मानसिक शान्ति मिल्छ। बाहिरी दबाबमा परेर देखावटी जीवन जिउनुभन्दा आफ्नै पहिचान र मूल्यमान्यता अनुसार जीवन बिताउनुपर्छ।
मानसिक स्वास्थ्यको महत्त्व
पब्लिक हेल्थ कन्सर्न (पीएचसी) नेपालको प्रतिवेदनका अनुसार, मानसिक स्वास्थ्य र विकार पदार्थकाे प्रयोगले विश्वको १३ प्रतिशत जनसंख्यालाई असर गर्छ – लगभग ९७० मिलियन मानिसहरूलाई। यसैले मानसिक स्वास्थ्यमा विशेष ध्यान दिनुपर्छ।
नेपालमा कोशिश जस्ता संस्थाहरूले मानसिक स्वास्थ्य र मनोसामाजिक कल्याणलाई बढावा दिने काम गरिरहेका छन्। त्यसैगरी ह्यापी माइन्ड्स जस्ता प्लेटफर्महरूले मानसिक स्वास्थ्य चेतना अभिवृद्धि गर्दै विश्वसनीय मानसिक स्वास्थ्य पेशेवरहरूसँग जोड्ने प्लेटफर्म प्रदान गरिरहेका छन्।
निष्कर्ष
सकारात्मक मनोविज्ञानका मार्टिन सेलिगम्यानले पहिचान गरे कि जीवन सन्तुष्टि, खुशी र फस्टाउने क्षमता माइन्डफुलनेस, कृतज्ञता अभ्यास र दयाका कार्यहरू जस्ता उपायहरू प्रयोग गरेर निर्माण र कायम राख्न सकिन्छ।
यी ७ नियमहरू पछ्याएर हामी न केवल आफ्ना लागि बल्कि आफ्नो परिवार र समुदायका लागि पनि खुशी र शान्तिको वातावरण सिर्जना गर्न सक्छौं। खुशी एक दिनमा आउने कुरा होइन, तर नियमित अभ्यास र सकारात्मक दृष्टिकोणको फल हो।
यो लेख वैज्ञानिक अनुसन्धान र सकारात्मक मनोविज्ञानका सिद्धान्तहरूमा आधारित छ।
